Pamiątki i informacje związane z zastępcą komendanta obozu Stalag Luft III znalazły się w nowej ekspozycji Muzeum Obozów Jenieckich. Zarówno on, jak i sam komendant Friedrich-Wilhelm von Lindeiner-Wildau to ciekawe postaci. Obaj już po wojnie utrzymywali dobre kontakty z jeńcami, których wcześniej pilnowali.
Major dr Gustav Simoleit (1895-1991), zastępca komendanta obozu do spraw organizacyjnych przed II wojną światową był wykładowcą pedagogiki, historii, geografii i etnologii w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Lęborku (Lauenburg). Autor trzech książek: „Kozacy dońscy i ich kraj”, „Przyczółek na Pomorzu Wschodnim” oraz „Niemcy Wschodnie i Europa Wschodnia). Był też poliglotą, znakomicie znał język angielski, a także polski i rosyjski. Po wybuchu wojny trafił do dywizjonu artylerii przeciwlotniczej Luftwaffe. W sierpniu 1940 r. został skierowany do obozu jenieckiego dla lotników alianckich Stalag Luft 1 w Barth nad Bałtykiem, zaś wiosną 1942 roku, wraz całym personelem niemieckim oraz jeńcami, przeniesiony do Stalagu Luft 3 Sagan. Tutaj kierował departamentem organizacyjnym i pełnił funkcję zastępcy komendanta obozu. – Do obowiązków jego wydziału należało między innymi wypożyczanie kostiumów, które służyły podczas przedstawień teatralnych w obozie – zaznacza Marek Łazarz, dyrektor Muzeum Obozów jenieckich. – Obaj, wraz z komendantem przestrzegali Konwencji Genewskiej i w końcu zostali przyjaciółmi.
27 stycznia 1945 roku Simoleit nadzorował pieszą ewakuację obozu z Żagania do Sprembergu, a następnie wraz z jeńcami amerykańskim został przetransportowany koleją do Norymbergii i dalej do Stalagu VIIA w Moosburgu koło Monachium. Gdy wojska generała Pattona wyzwoliły obóz, poddał Stalag VIIA Amerykanom i pozostał w Moosburgu jako jeniec wojenny. Przez dwa lata pracował jako kierownik magazynu Y.M.C.A. a następnie objął posadę doradcy w Biurze Wojskowego Zarządu Okupacyjnego Gubernatora USA na Bawarię w departamencie kultury i edukacji. W tym samym czasie pracował także jako nauczyciel w szkole podstawowej a następnie jako wykładowca na uczelni pedagogicznej Monachium. – Zastępca komendanta był dobrze postrzegany przez jeńców – tłumaczy M. Łazarz. – Po wojnie utrzymywał z nimi kontakty, a nawet brał udział w ich zlotach. Mamy zdjęcia, które robili sobie wspólnie. Utrzymywał również kontakty z dużo starszym od siebie komendantem, który również korespondował z jeńcami. Są listy, w których prosi ich o wsparcie materialne, na przykład płaszcz.
Friedrich-Wilhelm von Lindeiner-Wildau, komendant Stalagu Luft III urodził się w grudniu 1880 roku w Kłodzku. Wybrał karierę wojskową. Brał udział w I wojnie światowej i był wielokrotnie ranny. W końcu osiadł z rodziną w Holandii i zaczął prowadzić interesy. Był również poliglotą. Znał pięć języków. W czasie II wojny światowej został mianowany dowódcą obozów jenieckich Luftwaffe. W październiku 1942 roku został wyznaczony na komendanta Stalagu Luft 3 w Żaganiu.
Po Wielkiej Ucieczce 24 marca 1944 roku pułkownik Lindeiner został aresztowany. Po zamordowaniu 50 jeńców na rozkaz Hitlera doznał zawału serca i załamania nerwowego. Jego proces był sfingowany. Postawiono mu zarzut nieposłuszeństwa oraz narażenie na poważny szwank ważnych interesów Rzeszy. Skazany na rok więzienia ostatecznie trafił do szpitala psychiatrycznego w Zgorzelcu. Pod koniec stycznia 1945 roku wrócił do Żagania i został komendantem obrony miasta. Ranny podczas walk, udając martwego uniknął pojmania przez Rosjan. Przedarł się na zachód i dostał się do niewoli brytyjskiej, gdzie spędził dwa lata. Po wojnie von Lindeiner osiedlił się we Frankfurcie nad Menem, gdzie zmarł 22 maja 1963 r., w wieku 83 lat.
– Zapraszamy do Muzeum Obozów Jenieckich do oglądania nowych ekspozycji – zachęca M. Łazarz.
Muzeum przy ul. Lotników Alianckich w Żaganiu czynne jest od wtorku do piątku w godz. 10.00–16.00, sobota – niedziela w godz. 10.00 – 17.00. Bilet normalny kosztuje 5 zł, ulgowy 3 zł. Dzieci do lat 7 wstęp wolny. We wtorki wstęp do muzeum bezpłatny. W poniedziałki muzeum nieczynne. Informacje oraz zgłaszanie wycieczek: tel. (+48) 68 478 49 94, e-mail: muzeum@um.zagan.pl
Małgorzata Trzcionkowska
Fot. Adam Żyworonek oraz zdjęcia archiwalne MOJ.
Foto czolówkowe: Gustav Simoleit uczestniczył w zlocie jeńców Stalagu Luft 3 w Dayton (USA) w 1965 roku. Na zdjęciu od lewej: Richard Schrupp-lotnik amerykański pochodzenia niemieckiego, tłumacz obozowy w sektorze południowym; Harry „Wings” Day-uczestnik Wielkiej Ucieczki, Gustav Simoleit, Richard Klocko-pilot P-39 Aircobra, jeniec w sektorze południowym.
