Muzeum Obozów Jenieckich
Stalag VIII C w okresie od jesieni 1939 do jesieni 1942 roku był największym obozem jenieckim w VIII Okręgu Wojskowym Wehrmachtu.
W latach 1939–1945 w Żaganiu (niem. Sagan) funkcjonowały dwa hitlerowskie obozy jenieckie. Pierwszym z nich był wybudowany w 1939 roku Stalag VIIIC. Obóz zarządzany przez Wehrmacht był przeznaczony dla szeregowych i podoficerów wojsk lądowych. Na początku wojny w stalagu przetrzymywano prawie 7000 Polaków, uczestników wojny obronnej 1939 roku. W styczniu 1944 roku w obozie przebywało około 16 000 jeńców, głównie Francuzów i Anglików. W maju 1942 r. powstał Stalag Luft 3 – obóz jeniecki Luftwaffe dla oficerów lotnictwa alianckiego.
Pod koniec wojny w obozie przebywało ponad 10 tysięcy lotników Królewskich Sił Powietrznych (RAF) i Sił Powietrznych Armii USA (USAAF). Jeńcy tego obozu wielokrotnie organizowali ucieczki. Do największej doszło w nocy z 24 na 25 marca 1944 r. Ucieczka udała się jedynie trzem jeńcom, zaś pozostałych 73 uciekinierów zostało ujętych w wyniku ogólnokrajowej obławy. W rezultacie wydanego na polecenie Hitlera rozkazu (tzw. „Sagan Befehl”) Gestapo rozstrzelało 50 ujętych jeńców, w tym 6 Polaków. Finał żagańskiej ucieczki rozegrał się w 1947 r. w Hamburgu przed trybunałem wojskowym. W wyniku procesu czternastu oskarżonych gestapowców skazano na śmierć, a czterech na wieloletnie więzienie. Wydarzenie to doczekało się wielu publikacji książkowych i ekranizacji filmowych. W 1963 r. nakręcono film „Wielka Ucieczka” ze Stevem McQueenem i Charlesem Bronsonem w rolach głównych, a w 1988 r. „Wielka ucieczka II”, w którym główną rolę zagrał Christopher Reeve. Inną udaną ucieczkę z tego obozu sfilmowali Brytyjczycy w 1950 r. („The Wooden Horse” – Drewniany koń).
Francuzi mieli w obozie własną kaplicę, w której znajdował się ołtarz z figurką Notre Dame de Sagan (Matki Bożej Żagańskiej), a także własną orkiestrę i grupę aktorską. Dziś w miejscu obozów jenieckich znajduje się Muzeum Obozów Jenieckich. Można tu zobaczyć to, co udało się uratować: dokumentację dotyczącą Stalagu i powojennych procesów zbrodniarzy, zdjęcia, wspomnienia jeńców, przedmioty ich codziennego użytku, a nawet wykonane w obozie wytwory rzemiosła. Przed siedzibą muzeum ustawiono pomnik z 1961 roku, dłuta Mieczysława Waltera, który ma upamiętniać zbrodniczą działalność Wehrmachtu.
Wielka Ucieczka – pamiętamy
Dla upamiętnienia wydarzeń związanych z wielką ucieczką, co roku organizowane są uroczystości oraz imprezy towarzyszące, np.:
- Cross Żagański o Puchar Wielkiej Ucieczki,
- rekonstrukcje historyczne,
- rajdy piesze śladem Wielkiej Ucieczki,
- rajd offroadowy „The Great Escape Rally”,
- miasteczko wojskowe.
W obchodach święta uczestniczą zaproszeni goście z różnych stron świata.
Godziny otwarcia
- wtorek–piątek: 10:00 – 16:00
- sobota–niedziela: 10:00 – 17:00
Uwaga! W okresie od 1 listopada do 1 marca w soboty oraz niedziele muzeum będzie czynne w godz. 10:00–16:00.
Cennik biletów
- bilet normalny – 20,00 zł
- bilet ulgowy – 10,00 zł
- dzieci do lat 7 – wstęp wolny
Dodatkowe usługi
- usługi organizacyjne i przewodnickie – 100 zł za 1 godzinę,
- usługi organizacyjne i przewodnickie w języku angielskim – 150 zł za 1 godzinę,
- konkursy i zajęcia dodatkowe – do wyboru i według ustaleń.
Informacje oraz zgłaszanie wycieczek:
tel. (+48) 68 478 49 94
e-mail: muzeum@um.zagan.pl
