Poaugustiański Zespół Klasztorny w Żaganiu – Pomnik Historii

Zabytki należące do Poaugustiańskiego Zespołu Klasztornego w Żaganiu stanowią jedne z najwyśmienitszych obiektów sakralnych w Polsce. W 2011 roku decyzją Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zyskały status Pomnika Historii.

W skład Poaugustiańskiego Zespołu Klasztornego wchodzą:

• Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny,
• dawny klasztor Augustianów,
• spichlerz klasztorny,
• konwikt.

Kościół pw. Wniebowzięcia NMP

Kościół pod względem historycznym i artystycznym jest jedną z najbardziej wartościowych świątyń na terenie Dolnego Śląska. Opactwo Augustianów w Żaganiu należy do tej samej klasy zabytków – Pomników Historii – co Wawel, Kopalnia Soli w Wieliczce czy zamek w Łańcucie.

W kościele uwagę zwracają stalle z 1695 r., gotycki sarkofag księcia głogowsko-żagańskiego Henryka IV (†1342) oraz XVI-wieczny ołtarz Świętej Trójcy. Zewnętrzna architektura, mimo licznych przebudowań, zachowała charakter gotycki. Ciekawostką jest instalacja w 1770 r. na wieży kościoła pierwszego na Śląsku piorunochronu.

Dawny klasztor Augustianów

Kanonicy regularni przybyli do Żagania w 1284 roku z Nowogrodu Bobrzańskiego. Założenie klasztorne ze wszystkimi pomieszczeniami powstało w XIV stuleciu, a w kolejnych wiekach było wielokrotnie przebudowywane. Po pożarze w 1730 r. klasztor odnowiono w stylu barokowym i powiększono. We wschodnim skrzydle zachowały się partie gotyckie. Klasztor mieścił m.in. kaplicę św. Anny z gotyckimi sklepieniami oraz bibliotekę klasztorną z XVIII-wiecznym wystrojem. W księgozbiorze znajdują się m.in. fragment Biblii z VIII wieku i pozycje z XVII–XIX w.

Żagańska biblioteka klasztorna od XV wieku należała do najsłynniejszych na Śląsku i do dziś zachowała się niemal w nienaruszonym stanie. Słynie z doskonałej akustyki dzięki tzw. sklepieniu szeptanemu.

Trakt Winny

W klasztornych podziemiach mieści się Trakt Winny – muzeum winiarstwa z salą degustacyjną i leżakownią win czerwonych oraz musujących, prowadzone przez właścicieli pobliskiej Winnicy Saganum. Organizowane są tu spotkania i degustacje. Winnica Saganum znajduje się w Bożnowie, w zabytkowym Folwarku Książęcym. Więcej informacji: www.winnicasaganum.pl.

Dawny spichlerz klasztorny i konwikt

Plac klasztorny zamyka późnogotycki spichlerz klasztorny z końca XV w., częściowo przekształcony w XIX–XX w. Budynek z cegły ma elewację frontową rozczłonkowaną wąskimi, ostrołukowymi blendami. Po II wojnie światowej pełnił funkcję magazynu zbożowego. W latach 70. XX wieku rozpoczęto jego adaptację na zaplecze „Domu Turysty”.

Do spichlerza przylega dawny konwikt z lat 1740–1758, wzniesiony na bazie XVI-wiecznego piętrowego budynku renesansowego z wieżową klatką schodową, utrzymany w charakterze barokowym. Po 1810 r. obiekt pełnił funkcję sądu i więzienia; po wojnie uległ dewastacji, a w latach 70. XX w. został odbudowany i zaadaptowany na hotel turystyczny.

W wieży wzniesionej do obserwacji astronomicznych zachowały się freski związane z astronomią i pobytem w Żaganiu Johannesa Keplera. W latach 1783–1795 działał tu punkt pierwszej na świecie sieci meteorologicznej Societas Meteorologica Palatina.

Film o Poaugustiańskim Zespole Klasztornym

Film zrealizowany został w ramach cyklu „Szlakiem miejsc niezwykłych – Pomniki Historii” przygotowanego przez Narodowy Instytut Dziedzictwa. Zachęcamy do obejrzenia produkcji poświęconej temu wyjątkowemu zabytkowi oraz do odwiedzenia Poaugustiańskiego zespołu klasztornego.