SZLAKI I ŚCIEŻKI TURYSTYCZNE

1 z 6

1. Pomnik (ul. Warszawska) Johannes Kepler; ur. 27 grudnia 1571 r. w Weil der Stadt, zm. 15 listopada 1630 r. w Ratyzbonie) – wybitny niemiecki matematyk, fizyk i astronom, odkrywca m.in. trzech reguł (prawa Keplera), jakimi rządzą się ruchy planet Układu Słonecznego. Wynalazł lunetę keplerowską. Wprowadził przecinek do ułamków dziesiętnych. Zajmował się także obliczaniem objętości różnych brył geometrycznych. W 1609 r. opisał podstawowy wielościan gwiaździsty, który nazwał stella octangula. Po wydaniu Tablic Rudolfińskich Kepler opuszcza Linz i w charakterze astrologa, przenosi się do miasta Żagań na dwór nowo mianowanego Księcia Żagańskiego Wallensteina, słynnego wodza z Wojny Trzydziestoletniej. Otwiera tam drukarnię. W Żaganiu Keplerowi drukuje parę mniejszych dzieł, m.in. przepowiednię lub raczej zapowiedź (pośmiertnie spełnioną!) nigdy przedtem nie oglądaną przejścia planety Merkury w poprzek tarczy Słońca 7 listopada 1631. Kepler był zmuszony udać się do Ratyzbony, aby upomnieć się o zaległą pensję “cesarskiego matematyka”. W drodze rozchorował się i zmarł w 59 roku życia. Znaleziono przy nim w trokach 57 egzemplarzy jego “Efemeryd na rok 1631”, 16 egzemplarzy “Tabulae Rudolphinae” oraz… 7 feningów gotówki. Miał też przy sobie kartkę z poleceniem aby umieszczono na jego grobie następujący łaciński tekst: Mensus eram coelos, nunc terrae menor umbras. Mens coelestis erat, corporis umbra zacet. Mierzyłem światłość nieba teraz mierzę cień Ziemi. Niebiański rodzaj mojego ducha – cień mojego ciała, który tutaj leży.
2. Ratusz (ul. Rynek) Z okazji 400 rocznicy urodzin astronoma wmurowano w ścianę żagańskiego ratusza tablice pamiątkowa. W roku 2008 została utworzona Izba Keplera. W izbie w wieży ratuszowej znajdują się liczne przedmioty związane z „wielkim astronomem”, obrazy przedstawiające jego wizerunki oraz znaczki pocztowe z całego świata upamiętniające Johanesa Keplera. W izbie prowadzone są lekcje muzealne, można zobaczyć prezentację multimedialną „Miasta Keplera”, liczne wydawnictwa oraz wysłuchać prelekcji na temat życia i pracy Johanesa Keplera.
3. Brama Szpitalna (ul. Keplera) Książę Wallenstein weszło w posiadanie Księstwa Żagańskiego w grudniu 1627 roku. Stało się to na mocy decyzji Ferdynanda II Habsburga. Niewielkie Księstwo Żagańskie stanowiło niepełny ekwiwalent żołdu, z wypłaceniem którego Habsburgowie zalegali Wallensteinowi. Wallenstein zaproponował będącemu w trudnej sytuacji Janowi Keplerowi osiedlenie w Żaganiu, którą to propozycję Kepler przyjął. W kwietniu 1628 roku skierował Wallenstein do będącego jeszcze wtedy jego namiestnikiem von Necherna pismo, w którym rozkazał zapewnić Keplerowi i jego rodzinie godziwe warunki życia i pracy. Do swojej dyspozycji astronom miał otrzymać wieżę mieszczącą się przy Bramie Szpitalnej, której przeznaczeniem miało być pełnienie funkcji obserwatorium astronomicznego. Jednocześnie Keplerowi obiecano przekazać prasę drukarską. Najważniejszą jednak spraw, który zlecił Wallenstein von Necherenowi, było chronienie Jana Keplera i jego rodziny od ewentualnych niebezpieczeństw związanych z faktem, iż należeli oni do Kościoła Luterańskiego. Namiestnik księcia, mimo swojej wrogości do protestantów, zastosował się do rozkazów swojego przełożonego bez zastrzeżeń.
4.  Restauracja Kepler (ul. Rynek) W 1998 r. od osoby Keplera najznamienitszej postaci, jaka była kiedykolwiek w Żaganiu, zyskała swoją nazwę restauracja – dawniej Staromiejska. 25 lipca 1628 roku Jan Kepler przybył do stolicy księstwa i osiedlił się w niej wraz z rodziną. Już początek pobytu Jana Keplera w Żaganiu zaowocował zmiany w jego życiu prywatnym. Na świat przyszła bowiem córka astronoma, Anna Maria. Wkrótce po narodzeniu się Anny Marii, najstarsza córka Zuzanna wyszła za maż. Jej wybrankiem, chętnie zaakceptowanym przez ojca, został Jakub Bartsch – dobrze zapowiadający się młody lekarz pochodzący z pobliskiego Lubania(-który po śmierci Keplera, doprowadził do końca w Żaganiu druk Snu, choć bez strony tytułowej i listu dedykacyjnego Filipowi II, Księciu Hesji, dobroczyńcy rodziny Keplerów).
5. Konwikt (Pl. Klasztorny) Kepler znalazł swoich następców w Żaganiu. W 1764 r. przy okazji budowy Konwiktu augustiańskiego, nad furtą klasztorną zbudowano wieżę mającą służyć do kontynuowania obserwacji astronomicznych. Również w Żaganiu znajdowały się liczne dzieła i przyrządy Keplera. Wszystko było wynikiem działalności opata Jana Ignacego von Felbigera (1724 -1788). Pobyt Keplera w Żaganiu został upamiętniony przez późniejszych mieszkańców tego miasta. W 300 rocznicę urodzin uczonego 27 XII 1871 r. założono towarzystwo naukowe.
6. Ul. Keplera Na przełomie XIX i XX w. jedną z najbardziej reprezentacyjnych ulic nazwano ulicą Keplera (Johannes Kepler Straße). W jednym z pierwszych opublikowanych w Żaganiu dzieł Kepler przewidział zaćmienie Słońca, które miało nastąpić 10 czerwca 1630 roku. Podał dokładne momenty zaćmienia dla Wiednia, Linzu i Żagania. Zaćmienie, zgodnie z przewidywaniami Keplera, stało się dla tych, co je obserwowali, bardzo spektakularne. W Żaganiu było obserwowane jako zaćmienie całkowite. Jego maksymalna faza nastąpiła około godziny 19:40 (obecnego czasu letniego). Słońce w tym dniu w Żaganiu zaszło dopiero o godzinie 21:11, zatem w chwili zaćmienia było ono jeszcze dość wysoko nad horyzontem. Dokładne przewidzenie momentu zaćmienia przysporzyło astronomowi popularności wśród ludzi nie tylko związanych z nauką.

Na Żagański Szlak Książęcy składają się najciekawsze żagańskie zabytki oraz miejsca warte odwiedzenia. Podążanie szlakiem jest możliwe dzięki folderowi zawierającemu mapę wraz z opisem poszczególnych lokalizacji na niej widniejących. Zwiedzanie ułatwią turystom również specjalne tablice informacyjne znajdujące się przed najważniejszym punktami wyznaczonej trasy.

Pobierz folder informacyjny – Żagański Szlak Książęcy.

Żagańskie obozy jenieckie to historia pięciu pokoleń żołnierskich – od wojen napoleońskich począwszy, po przez wojny francusko-pruską, aż po pierwszą i drugą wojnę światową. Szczególnie ta druga pozostawiła najwięcej pamiątek po jeńcach. Wtedy to na obszarze ponad 1 km kwadratowego Niemcy rozbudowali obozy, przez które przeszło około 100 tysięcy jeńców, niemal wszystkich narodowości koalicji antyhitlerowskiej. Istniały tu dwa obozy – Stalag VIII C dla jeńców żołnierzy wojsk lądowych i Stalag Luft III – dla lotników RAF i USAF. Z tego ostatniego w nocy z 24 na 25 marca 1944 roku, miała miejsce słynna Wielka Ucieczka lotników RAF. W marcu 1945 roku, wobec zbliżającego się frontu i klęski wojsk hitlerowskich, Niemcy ewakuowali jeńców na zachód. Po wojnie obóz (zabudowania i urządzenia) popadał stopniowo w ruinę, tym bardziej że baraki były wykonane z drewna, a trwalszymi ich elementami były tylko podmurówki i fundamenty. W 1975 r. powstało Muzeum Martyrologii Alianckich Jeńców Wojennych – które eksponuje i dokumentuje pamiątki po obozach jenieckich. Teren byłych obozów jest udostępniony do zwiedzania. Tu odbywają się okolicznościowe uroczystości, przybywają oficjalne delegacje pragnące uczcić pamięć jeńców, wreszcie przybywają bliscy i przyjaciele tych, którzy tu byli. Znakowane ścieżki umożliwiają zwiedzenie obiektów pozostałych po potężnym kompleksie obozowym. Ścieżki obozowe

• Ścieżka cmentarzy jenieckich (zielona) Wędrując nią zwiedzimy cmentarz jeniecki “Karliki”, gdzie spoczywają prochy jeńców 15 narodowości, cmentarzyk żołnierzy napoleońskich (z 1813 r.) i cmentarz żołnierzy rosyjskich z I oraz radzieckich z II Wojny Światowej. Obok znajduje się mauzoleum 50 lotników RAF, schwytanych i zamordowanych podczas słynnej„Wielkiej Ucieczki”.
• Ścieżka po byłych obozach jenieckich (czerwona) Zaczyna się przy muzeum, umożliwia zwiedzanie miejsc, po barakach jenieckich, teatrach obozowych, kaplicy, umywalni, itp. Na uwagę zasługują odnalezione miejsca wykopu nieukończonych tuneli ucieczkowych: „Tom” i „Dick” oraz słynny tunel „Harry” z głazem – pomnikiem upamiętniającym 60-tą rocznicę „Wielkiej Ucieczki”.
• Ścieżka „Park Słowiański”  Wiedzie przez jeden z najpiękniejszych parków miejskich, obejmujący typy różnych siedlisk leśnych, parkowe oczka wodne, rzekę Bóbr oraz obiekt archeologiczny „Gród Chrobry”. W parku wytyczono polanę, wybudowano palenisko, postawiono ławki i WC. U wejścia do parku znajduje się tablica z mapą parku i przebiegiem ścieżki.
• Ścieżki dydaktyczne wykonane przez LO Szprotawa Dolina Bobru, Śladami mistrza  z Gościszowic, Pałace okolic Szprotawy, Szprotawa – mała Wenecja.
• Ścieżka „Przy wiacie” Służy do prowadzenia dydaktyki przyrodniczej, szczególnie wśród młodzieży szkolnej. Ścieżka prowadzona jest przez Nadleśnictwo Wymianki. Tematyka: różne sposoby przygotowania gleby do odnowienia, naturalne i sztuczne, zagadnienia selekcji i nasiennictwa, zagadnienia ochrony lasu i łowiectwa, ochrona lasu przed pożarami.
• Ścieżka „Poznaj drzewa i krzewy” Prowadzona przez Nadleśnictwo Żagań. Zadaniem ścieżki jest pokazanie i nauczenie rozpoznawania różnych gatunków drzew i krzewów leśnych.

Pobierz folder informacyjny:

• Szlak Wielkiej Ucieczki

Na trasie żagańskiego dziedzictwa księżnej Doroty znajdują się obiekty zabytkowe związane z życiem i historią księżnej żagańskiej Doroty de Talleyrand-Périgord: Zespół pałacowo-parkowy (Pałac Książęcy wraz z parkiem krajobrazowym), pl. Słowiański (budynek dawnej administracji książęcej oraz Dom Wdowi), wieża dawnego kościoła ewangelickiego (obecnie wieża widokowa), Poaugustiański Zespół Klasztorny (Pomnik Historii), wieża ratuszowa w Rynku oraz Zespół Szpitalny św. Doroty.

Zachęcamy do spaceru szlakiem księżnej Doroty. Pierwszy punkt trasy znajduje się przed żagańskim Pałacem Książęcym. Wszelkie niezbędne informacje zawarte zostały w folderze informacyjnym pt. „Żagańskie dziedzictwo księżnej Doroty”, który jest dostępny w wersji online. Zapoznając się z jego zawartością, mogą Państwo odbyć podróż szlakiem najcenniejszych i najbardziej imponujących żagańskich zabytków.

Folder informacyjny zawierający komplet informacji:

• Żagańskie dziedzictwo księżnej Doroty

Trasa powstała dzięki współfinansowaniu ze środków otrzymanych z Urzędu Marszałkowskiego Województwa Lubuskiego.

KAMIENNE ŚLADY PRZESZŁOŚCI

Trasa turystyczna “Kamienne  Ślady Przeszłości” liczy 3 km długości. Rozpoczyna się od Domku Portiera (obecnie Centrum Informacji Turystycznej w Żaganiu) mieszczącego się przy wejściu do parku, następnie przechodzi obok Domku Inspektora Parku, przez Zacisze Doroty, Domek Wędkarski, Miejsce Marii, Wyspę Marii, dawną Oranżerię nad Bobrem i inne miejsca, które związane są z przeszłością parku książęcego.

Folder informacyjny zawierający pełną trasę:

• Kamienne Ślady Przeszłości

Wiosną 1965 roku w Żaganiu pojawiła się ekipa filmowa realizująca serial “Czterej pancerni i pies” w reżyserii Konrada Nałęckiego. W mieście nad Bobrem a także w kilku okolicznych miejscowościach zrealizowano większość ujęć plenerowych do tzw. I serii (czyli pierwszych ośmiu odcinków) kultowego już dziś filmu.Zdjęcia trwały od kwietnia aż do zakończenia wakacji. W serialu w charakterze statystów wystąpiło wielu mieszkańców Żagania. Osobny udział w realizacji przygód załogi Rudego 102 miała stacjonująca w kompleksie koszarowym przy ul. Żarskiej 11 Drezdeńska Dywizja Pancerna (obecnie 11 Lubuska Dywizja Kawalerii Pancernej) – wojsko udostępniało filmowcom poligony wypożyczało niezbędny sprzęt. “Szlak Czterech Pancernych” to 17 miejsc w Żaganiu i najbliższej okolicy, które posłużyły jako naturalna sceneria podczas realizacji serialu. Trasa powstała dzięki współpracy Urzędu Miasta Żagania ze Stowarzyszeniem KLUB PANCERNYCH zrzeszającym fanów serialu oraz miłosników historii polskiej broni pancernej Opis Szlaku Czterech Pancernych:

1. Ulice Bracka, Długa i Keplera – sceny walk o warszawską Pragę (odc. VI “Most”)
2. Ulica Libelta – sceny walk o warszawską Pragę (odc. VI “Most”)
3. Dom przy ul. Nadbobrze – wizyta u nauczycielki (odc. II – “Radość i gorycz”)
4. Dawne zakłady “Dekora” przy ul. Chrobrego – wizyta załogi Rudego w lubelskiej fabryce (odcinek II – “Radość i gorycz”).
5. Bóbr w okolicy O.D. “Zacisze” – scena kąpieli Janka i Gustlika w Wiśle (odc. III – “Gdzie my – tam granica”)
6. Ul. Kościuszki – powitanie czołgistów na ulicach wyzwolonego Lublina (odcinek II – “Radość i gorycz”)
7. Klub Garnizonowy przy ul. Żarskiej – szpital (odc. VI – “Most”)
8. Droga czołgowa – wiadukt kolejowy (odc. III – “Gdzie my – tam granica”)
9. Skwer Czołgisty – Muzeum Czterech pancernych i Centrum Tradycji Wojsk Pancernych
10. Wyrobisko piasku w okolicach ulicy gen.J.Bema – ujęcia z odcinka IV – “Psi pazur”
11. Stara papiernia – sceny walk z odcinka IV – “Psi pazur”
12. Droga czołgowa – scena śmierci kaprala Kucharka (odc. II – “Radość i gorycz”).
13. Poligon Karliki – ujęcia z odc. I – “Załoga” oraz scena dekoracji pancernych Krzyżami Walecznych (odc.V – “Rudy, miód i krzyże”)
14. Rudawica – sceny zdobywania studziankowskiego folwarku (odc. V – “Rudy, miód i krzyże”)
15. Gorzupia – scena przekraczania Bugu (odc. II – “Radość i gorycz”)
16. Olszyniec – scena postoju brygady w wyzwolonej wiosce (odc. II – “Radość i goryczy
17. Pola między Żaganiem a Marszowem – sceny bitwy o Oksywie (odc.VIII – “Brzeg morza”)

Zapraszamy wszystkich amatorów pieszych wycieczek do odwiedzenia wyjątkowych pancernych miejsc i plenerów! Archiwalne zdjęcia z serialu pochodzą ze zbiorów Igora Kropata, któremu serdecznie dziękujemy za udostępnienie oryginalnych fotografii. Pobierz folder informacyjny:

• Szlak Czterech Pancernych – 1 strona
• Szlak Czterech Pancernych – 2 strona

ŚCIEŻKA DZIKÓW (9,5 KM) – prowadzi przez nadbrzeżne łąki nad Bobrem, jego starorzecza i monokulturowe, sosnowe lasy rozległego kompleksu Borów Dolnośląskich. Niegdyś pierwotna puszcza w miarę trzebieży ustępowała sztucznym nasadzeniom szybko rosnącej sosny. Tylko w nielicznych miejscach zachowały się fragmenty pierwotnego drzewostanu – przeważnie tam, gdzie były trudne warunki wywozu drewna. Takim właśnie miejscem jest “Uroczysko Sucha Sosna”. Nadrzeczne łąki, meandry (zakola) Bobru, zarośla i drzewa, to siedlisko wielu gatunków zwierząt i roślin. Spośród ssaków występuje tu dzik (logo tej ścieżki), sarna, lis, borsuk. Coraz częściej można odnaleźć ślady żerowania bobra. Z ptaków spotykamy: łabędzia niemego (ma tu swoje miejsce gniazdowania), kaczkę krzyżówkę, żurawia błotnego, dzięcioła czarnego i zielonego. Płazy to: różne gatunki żab, jaszczurka zwinka i żyworodna, padalec (beznoga jaszczurka), oraz gady tj. zaskroniec i żmija zygzakowata. Owady chronione to motyle: paź żeglarz, paź królowej, mieniaki, rusałkowate. Rośliny chronione: widłak goździsty, storczykowate, żabieniec, babka wodna. W samym sercu uroczyska, tuż przy źródle ze smaczną, chłodną wodą, jest tu też jedno z licznych w tym miejscu babrzysk, gdzie dziki zażywają kąpieli błotnych. Dziki – tym razem oswojone, spotkamy przy leśniczówce Karliki, gdzie ich sześcioosobowa wataha zamieszkuje zbudowany dla nich okólnik. Idąc do nich w gościnę, zbierzmy po drodze nieco ubiegłorocznych żołędzi. Jest to ich ulubiony przysmak. Leksykon ścieżki dzików: Babrzysko – niewielka podmokła błotna niecka. W takim miejscu dziki “zażywają kąpieli błotnych”. Karliki – śródleśna kolonia Żagania. Powstała pod koniec lat 20-tych XVII wieku, przy przebiegającym tędy niegdyś “Gościńcu Królewskim”, jako gospodarstwo produkujące siano dla potrzeb wojsk, podczas toczącej się wtedy wojnie 30-letniej. Obecnie siedziba leśnictwa. Nieopodal znajduje się metalowa dostrzegalnia przeciwpożarowa. Obok stylowy budynek dawnej leśniczówki z połowy XIX wieku z zachowanym herbem rodziny Talleyrandów. Moczyń – dzielnica Żagania. Jej początki sięgają XIII wieku. W centrum stylowy, współczesny kościół parafialny p.w. Św. Józefa Monokultura – sztucznie nasadzony na danym obszarze jeden gatunek roślin, drzew. Starorzecze – odcięty w sposób naturalny, fragment koryta rzeki, który stopniowo zarasta roślinnością bagienną, nadbrzeżną i łąkową.

Ścieżka wiewiórek (po parku żagańskim). Jesteśmy na terenie zespołu parkowo – pałacowego o powierzchni ponad 100 hektarów. Ten unikalny kompleks przyrodniczy zaprojektowany został przed 150 laty przez architekta krajobrazu Oskara Teicherta, jako oprawa krajobrazowa barokowo – klasycystycznego pałacu księżnej żagańskiej Doroty Talleyrand – Perigord. Osią parku jest rzeka Bóbr. Wraz z kanałem Młynowką rzeka dzieli park na trzy wzajemnie uzupełniające się części: Park Pałacowy na prawym brzegu Bobru i Młynówki, Na wyspie w widłach Bobru i Młynówki oraz Górny na lewym brzegu Bobru. Wśród drzew rosnących w Parku pojedynczo i w grupach, aż 47 z nich znajduje się w rejestrze pomników przyrody. Z rodzimych gatunków występują: cis pospolity, lipa drobnolistna, klon, buk i grab zwyczajny, buk czerwony, robinia akacjowa. Z egzotów: kasztan jadalny, klon tatarski, rokitnik, leszczyna turecka, platan, choinka kanadyjska (tsuga), tulipanowiec, bożodrzew. W poszyciu występują: zawilec wielkokwiatowy, bluszcz pospolity i chroniony łuskiewnik. Ze ssaków – sarny i oczywiście wiewiórki (logo ścieżki). Ptaki to łąbędź niemy, kaczka krzyżówka (rzadziej perkoz), dzięcioł czarny i zielony, pełzacz. Z owadów mamy: pazia królowej, pazia żeglarza, mieniaki rusałkowate – wszystkie pod ochroną. Ryby: płoć, kleń, szczupak, pstrąg potokowy, strzebla potokowa, jaź, węgorz, lin, karp, głowacica, ukleja, karaś srebrzysty. Przed wiekami w czystych wodach Bobru żył małż perłoródka, którego masowo odławiano dla pozyskiwania pereł jubilerskich. Obfitość ryb dawała niegdyś zatrudnienie żagańskim rybakom, zrzeszonym w cechu. Bóbr to rzeka życiodajna i niszczycielska. Wędrując jego lewym brzegiem, możemy ujrzeć efekty erozji stromej skarpy brzegowej, to znaczy: rezultat nieustannego jej podcinania przez płynącą wodę. Ponieważ Bóbr nieustannie “nadgryza” brzegi, dlatego też trzeba je na bieżąco umacniać. Żagań powstał dzięki tej rzece w miejscu dogodnej przeprawy. Przez wieki był dla rozwijającego się miasta drogą transportową, rybną spiżarnią, “murem obronnym”, robotnikiem poruszającym koła młyńskie. Dziś napędza turbiny dwóch miejskich elektrowni wodnych, niesie ze swoim nurtem uczestników licznych wodniackich spływów kajakowych, raduje i rozczarowuje (częściej) wędkarzy i jest wizytówką miasta Żagania, a w szczególności jego Parku. Leksykon parkowy w pigułce: Bóbr – lewobrzeżny dopływ Odry długości 272 km, powierzchnia dorzecza 5876 km, przepływ (w Żaganiu) – 37,8 m/s, stan wód (w Żaganiu) – susza 1m, powódź 7m. Jego źródła znajdują się we Wschodnich Karkonoszach, ujście k/Krosna Odrzańskiego. Egzot – gatunek roślinny pochodzący z innych kontynentów i stref klimatycznych. Perłoródka – słodkowodny małż (margaritifera margaritifera), tworzący w swoim ciele, w miejscach podrażnień (ziarna piasku, zranienia) perły jubilerskie. Dawniej masowo występował w Bobrze, Kwisie, strumieniach Karkonoszy.

ścieżka lisów (9,5 KM) – jej najciekawszym odcinkiem jest wędrówka prawym brzegiem rzeki Czerny. Napotykamy tu pomnikowe dęby i buki, a w starorzeczach Czerny liczne babrzyska. Tu nieuregulowana rzeka płynie malowniczymi zakolami, przeciskając się pod zwalonymi drzewami, tarasującymi jej nurt. Prócz dzików spotkamy tu sarnę, lisa, jenota (lis japoński), borsuka. Z płazów, prócz żab częstu występuje jaszczurka żyworódka, jaszczurka zwinka i żyworódka, padalec (beznoga jaszczurka), zaskroniec i żmija zygzakowata, a z ptaków: dzięcioły i śpiewające. Przekraczając zabudowania Kolonii Laski, schodzimy stromą skarpą nadbrzeżną Czerny w bardziej “cywilizowany”, monokulturowy las. Wchodząc na tzw. “drogę czołgową” mijamy ruiny zniszczonej po wojnie i rozebranej papierni, na terenie której w połowie lat 60 XX wieku, wykonywano plenerowe zdjęcia do popularnego wówczas serialu “Czterej Pancerni i pies”. Obecnie trenują tu alpiniści jaskiniowi z miejscowego Speleoklubu “Bobry”. obok mostu znajduje się wodowskaz IMGW, do stałych pomiarów poziomu wody w rzece. Mijając po drodze budynek klubu garnizonowego z 30 lat XX wieku, położony w parku nad malowniczym stawem wychodzimy na szosę Żagań – Żary. Mijając siedzibę Nadleśnictwa Żagań warto zobaczyć w nim stałą ekspozycję p.n.: “Leśny Zespół Edukacyjny”. Idąc dalej w dół rzeki Czerny, przechodząc pod budowaną obwodnicą miejską, wędrujemy wśród starych nadbrzeżnych dębów i dochodzimy do Bobru, gdzie Czerna łączy z nim swe wody. Leksykon ścieżki LISIEJ: Babrzysko – niewielka podmokła błotna niecka. W takim miejscu dziki “zażywają kąpieli błotnych” w czasie upałów. Czerna – lewy dopływ Bobru długości 140 km. Źródła koło wsio Godzieszów (pow. Lubań). Przepływ 0,5 m/s. Stan wód 0,5 m (susza), 3 m (stan powodziowy). Karliki – śródleśna kolonia Żagania. Powstała pod koniec lat 20-tych XVII wieku przy przebiegającym tędy niegdyś “Gościńcu Królewskim”, jako gospodarstwo produkujące siano dla potrzeb wojsk, podczas toczącej się wtedy wojnie 30 letniej. Obecnie siedziba leśnictwa. Nieopodal znajduje się metalowa dostrzegalnia przeciwpożarowa. Obok stylowy budynek dawnej lesniczówki z połowy XIX wieku z zachowanym herbem rodziny Talleyrandów. Obok leśnictwa zagroda z oswojonymi dzikami. Kolonia Laski – dzielnica Zagania. Jej początki sięgają połowy XVIII wieku – czasów tzw. osadnictwa fryderycjańskiego. W jej sąsiedztwie mieścił się w czasie II wojny światowej potężny kompleks obozów jenieckich. Monokultura – sztucznie nasadzony na danym obszarze jeden gatunek roślin, drzew.

• Rzeką Kwisa Szlak kajakowy zaczynający się w Gryfowie Śl. ma długość 110 km i kończy się przy ujściu Kwisy do Bobru. Przy niskich stanach wody spływy rozpoczyna się w Leśnej. Jest to szlak łatwy i mimo pewnej uciążliwości (14 przenoszeń stałych, konieczność przewożenia kajaka na odległość 5 km) bardzo interesujący ze względu na bogactwo zabytkowych obiektów w miejscowościach nadrzecznych w górnym biegu rzeki a także niemal dziewiczy jej charakter w dolnym odcinku (gmina Osiecznica i Małomice). Czas potrzebny na przebycie szlaku ok. 7 – 8 dni.
• Rzeką Bóbr Długość dostępnego dla kajaka to odcinek od Kamiennej Góry 251 km. Szlak urozmaicony o charakterze w zasadzie górskim, z powodu wielu elektrowni na dłuższych odcinkach uregulowany. Konieczność częstego przenoszenia kajaka sprawia, że jest to szlak uciążliwy. Z uwagi na malowniczość szlaku, a także jego trudność i uciążliwość można go podzielić na następujące odcinki: z Kamiennej Góry do Szprotawy oraz ze Szprotawy do Żagania. Na trasie wiele ciekawostek krajoznawczych i obiektów zabytkowych. Szlak urozmaicony krajobrazowo. Na brzegach wiele starych dębów. Na przebycie szlaku potrzeba 9 – 10 dni.

• Szlak czerwony Przebieg trasy z Czerwonej Wody – Stary Węgliniec – Kościelną Wieś – Iłowę – Czyżówek do Przewozu.
• Szlak zielony Przebieg trasy z Kliczkowa – Bronowiec – Leśniczówkę Poświętne – Kościelną Wieś – Czyżówek – Czarnocin – Witoszyn – Lutynkę do Bogumiłowa.

• Żagański szlak książęcy (po zabytkach miejscowości) rozpoczyna się w Centrum Informacji Turystycznej a kończy w Kościółku na Górce w Żaganiu.
• Szlak papieski prowadzi przez miejsca poświęcone Janowi Pawłowi II. Rozpoczyna się przy SP nr 3, a kończy przy kościele P.w. Matki Bożej Hetmanki Żołnierza Polskiego w Żaganiu.
• Szlak wielkiej ucieczki Tworzący pętlę rozpoczynającą się i kończącą na terenie Muzeum Obozów Jenieckich w Żaganiu.
• Szlak czterech pancernych Prowadzi po miejscach w których kręcone były pierwsze odcinki serialu.
• Szlak PTTK (zielony) przechodzi tranzytem przez Szprotawę i Żagań.
• Szlak PTTK (czarny) Przebieg: Żary – Zielony Las (wieża Promnitza) – Kunice Żarskie (basen) – Siodło – Żagań.
• Szlak Północny (czerwony) Obejmujący walory północnej części gminy Szprotawa.
• Szlak Południowy (żółty)  Łączy Sieraków z Jelenim Rozdrożem.
• Szlak „Trakt Solny” (żółty)  Łączy Gościeszowice ze Szprotawką
• Szlak dawnej kolejki szprotawskiej (czarny) łączy Zieloną Górę ze Szprotawą
• Szlak Szklany, pieszo – rowerowy w gminie Wymiarki Przebieg: Wymiarki, Witoszyn Dolny, Witoszyn Górny, Lutynka, Silno Mała, Lubartów, Wymiarki. Oznakowanie szlaku to czerwona ukośna kreska na białym tle o kształcie kwadratu 10 x 10 cm.
• Szlak Nadbobrzański (czerwony) Przebiega przez Sowie Bagno oraz ujście Kwisy do Bobru
• Szlak wokół Małomic (czarny) „Małomicka Pętla”

• Szlak Bałtyk – Karkonosze międzyeuroregionalny szlak rowerowy. Przebieg: Trzebież – Żary – Żagań – Świętoszów – Jelenia Góra
• Szlak rowerowy im. Goepperta (niebieski) Szprotawa – Buczek – wiedzie wzdłuż rzeki Bóbr, skrajem szprotawskich lasów, w kierunku stawów rekreacyjnych,
• Szlak „Dolina Kwisy” Rowerowy szlak turystycznych – znaki czerwone. Wytyczony w ramach Związku Gmin Doliny Kwisy. Przebieg: Małomice zalew – Małomice – Rudawce – Świętoszów – Luboszów – Zjazd – Paszowa – Przjęsław – Kliczków – Osieczów – Parzyce
• Szlaki rowerowe po gminie Wymianki – 5 pętli lokalnych

Zobacz również: Żagań na rowerze